Powstanie Listopadowe

Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku w Królestwie Polskim, zostało ono przygotowane i przeprowadzone przez sprzysiężenie podchorążych, na czele których stał podporucznik Piotr Wysocki. Głównymi przyczynami powstania były:

• łamanie przez władze carskie postanowień Konstytucji Królestwa Polskiego,
• wybuch rewolucji we Francji i Belgii, przeciwko, którym car Mikołaj II chciał skierować armię Królestwa Polskiego,
• obawy spiskowców przed aresztowaniami carskiej policji, która wpadła na ich trop.

Spiskowcy planowali szturm na Belweder w celu porwania lub zamordowania Wielkiego Księcia Konstantego – brata władcy Rosji oraz dowódcy armii Królestwa Polskiego. Zamiar ten nie powiódł się ponieważ księciu udało się uciec w przebraniu kobiety.

Powstańcom, dzięki pomocy mieszkańców Warszawy udało się opanować Arsenał z bronią. Akacja ta umożliwiła sformowanie większych oddziałów, które wyparły wojska rosyjskie ze stolicy.

Sejm Królestwa Polskiego w styczniu 1831 roku uchwalił detronizację cara Mikołaja I, który był królem Polski. Decyzja ta spowodowała wybuch wojny polsko-rosyjskiej.

Na początku na czele powstania stanął generał Józef Chłopicki, który objął funkcję dyktatora. Jednak nie wierzył on w powodzenie powstania i rozpoczął pertraktacje z carem w celu uzyskania korzystnych warunków kapitulacji. Działania te zakończyły się fiaskiem, ponieważ car nie chciał pertraktować z buntownikami. Wobec takiej sytuacji Chłopicki podał się do dymisji.

Po rezygnacji Chłopickiego Sejm powierzył władzę Rządowi Narodowemu na czele, którego stanął Adam Czartoryski, natomiast dowództwo nad wojskiem oddał generałowi Janowi Skrzyneckiemu.

Podczas wojny polsko-rosyjskiej 1831 roku wojska polskie odniosły zwycięstwa pod Grochowem, Dębem Wielkim i Iganiami. Zwycięstwa te były możliwe dzięki szefowi sztabu armii generałowi Ignacemu Prądzyńskiemu, który planował działania polskich wojsk.

Niestety 26 maja 1831 roku wojska polskie poniosły klęskę w bitwie pod Ostrołęką. Porażka była wynikiem nieudolności generała Skrzyneckiego i spowodowała przejęcie inicjatywy przez wojska rosyjskie dowodzone przez feldmarszałka Iwana Paskiewicza.

Zdobycie Warszawy przez wojska rosyjskie 6 września spowodowało koniec powstania. Ostatni punkt oporu – Zamość skapitulował 21 października.

Powstanie upadło m.in. dlatego ponieważ nie udało się uzyskać pomocy zagranicznej, dowódcy i politycy nie wierzyli w powodzenie walk z Rosją i nie podejmowali żadnych energicznych działań, a także nie starano się zachęcić chłopów do walki z zaborcą.

Skutkami powstania były represje cara wobec mieszkańców Królestwa Polskiego:

• konfiskaty majątków,
• wysiedlenia w głąb Rosji,
• rusyfikacja,
• walka z Kościołem katolickim,
• zamknięcie Uniwersytetu Warszawskiego,
• likwidacja autonomii Królestwa Polskiego.

Setki tysiące Polaków w obawie przed represjami zmuszonych było opuścić kraj i udać się na emigrację.